Aragtidii Cabdi Bawbaw ee hurumarinta hab-dhaca jaanta ee muyuusiga Soomaalida. Qormadii 2aad;W/Q Ilyaas Cabdi Carte.

Inkasta oo rag badan ay dadaaleen oo ay isku dayeen in ay hurumariyaan fanka somalida haddana laaxin wayn iyo dayac aqoon la’aan ah ayaa ku habsaday kaalinta muyuusiga Somalida. Kootarabaanintii guud ahaan fanka Soomaaliga ah ayaa wuxuu sababay in qalladaad wayn uu gallo curintii iyo tumistii muyuusiga somalidu. Wax ay xalin karayeen muu ahayn  C/laahi Qarshe iyo intii la da’da ahayd ee markaa ka ag dhawayd muyuusiga Soomaaliga ah iyo curashadiisiiba.  Sababtu  waxay ahayd  saddex arimood

1.      iyaga oo aqoon xeel-dheer oo cilmiyaysan u lahayn farsamada muyuusiga oo kaliya waayoaragnimo aan buurnayn u adeegsanayay alifida miyuusig Somali ah

2.      bulshadii wakhtigaa oo ahayd dad aan u habaysnayn ama  aan wacyigoodu gaadhsiinayn ba heer fan iyo masrax oo fankii ku noqday shar iyo wax laga diqoodo.

3.      Muyuusig soomaali ah oo aan habayaraatee markaa aan jirin oo intii curintiisa ku hawlanaydna kaliya ay ka soo dheegan jirtay codadka muyuusiga ay curinayaan muyuusigyo kale oo dadyow kale lahaayeen.

Nasiib darooyinka fankeena ku  habsaday ee dadka aqoonta u leh ilaa maantadaa aynu joogno qalbi-jabka wayn ku abuurtay ayaa ah in dhamaan fanaaniinteena oo dhan aanu jirin hal heesaa  oo hal god (Rhythm) ka heesa! Midkiiba wuxuu rabaa in uu ka heeso am ka curiyo muyuusigiisa godod kala wada jaad ah. Tusaale, fanaanka caanka ah ee reer maraykan Michael Jackson wuxuu cimirigiisii ku qaatay oo lagu yaqaanay hab-dhaca muyuusiga ee loo yaqaan pop ka. Lama arag Michael oo ka heesaya hab-dhac muyuusigga ee  loo yaqaan Reggae ga ee uu ku caanka ahaa isna Bob Marley. Naxdimaha kale ee dihin ee haysta fanka muyuusiga Soomaalida waxa ay tahay in ay dhif iyo nadir tahay in aad aragto ama aad la kulanto fanaan heesaa ah oo kuu sheegi kara heesta uu qaadayaa godka (Rhythm)  ay tahay ee laga soo falkiyay! Ma jiro wiil iyo gabadh ba mid sidaa yeeli karaa.

Dhaliilaha baaxada leh ee haysata ama ku foorara kaalinta curinta iyo hurumarinta muyuusiga Soomaalida waxay ay tahay aqoon la’aan baahsan oo ku jiifta fanaanka Somaliga ah. Gabi ahaan fanaaniinta Soomaalidu ma bartaa aqoonta muyuusiga. Waa caado la isla wada og yahay. Fanka heesaha waxa ay u yaqaanaan uun masrax si qaab-daran la isu soo taago oo dabadeed wax si qiyaas ah ku yimid la dareeriyo oo lagu sheego hees. Sidaasay ku soo caano-maaleen ilaa maantaddaa aynu joognana ay rabaan in ay ku sii maamulaan masraxa Somalida.  

Sida ay dad aqoon cilmiya u leh muyuusiga oo in bandanna ku soo shaqeeyay aqoonta muyuusigu ii sheegeen, nooca muyuusig ee loo yaqaan Heellada farsamo ahaan waa kuwo uu shirabi karo oo buuxin kara shuruudaha aqooneed ee qaacidiyoonka u yaala muyuusiga. Hadii ay miisaamaan raga aqoonta u leh muyuusig cod la tumay oo Heello ah way dheeli-tiran tahay; way shirabi kartaa qaacidooyinka aqooneed ee muyuusiga caalamiga ah. Laakiin hadii la miisaamo cod ka mid ah codadka loo yaqaan Heesta oo iyagu ah kuwii ka dambeeyay Heelladu ma shirabayso ama ma buuxinayso farsamo ahaan qaacidooyinka muyuusiga caalamiga ah u degan. Waxaa wax lala yaabo ah iyadoo aqoontii sii korodhay fankiina la sheego in uu sii horumaray waxa aqoon ahaan saxay Heellada oo sanado badan ka horaysay Heesta ee Heestii na laaxin geliyay qaacido ahaan xeerarka aqoonta muyuuisiga! Ma dib u dhac baa mise waa hurumar? Waxaan aqabaa in ay tahay dib u dhac wayn oo haysta ilaa allaankaa aynu joogno curinta farsamada muyuusiga Soomaalida.

Hadaba, taariikh ahaan  C/laahi Qarshe dabadii ma la helay cid sii kobcisa oo iin-tirta muyuusiga Soomaaliga ah? Inta laga ogyahay cid si abaabulan isugu hawshay arintaa ma jirto oo aan ka ahayn ashkhaas si suka ah iskugu dayay in ay hurumariyaan muyuusigooda mooyaane. Cabdi Ibraahin Geedi  (Cabdi Bawbaw) wuxuu ahaa nin u ciil qabay sidii uu mar uun  u horumari lahaa muyuusiga Soomaaliga ah iyo fankiisuba. Had iyo goor, ka muusiishan ahaan wuxuu ku hawlanaa horumarinta curinta muyuusiga iyo jaanta (Teembo) heesaha soomaaliga ah. Arintaas ayuu u go’adoomay oo naftiisa u huray.  Qof ahaan wuxuu ahaa nin habdhaca luuqda qaybaheeda kala duwan xuleen oo dhiigiisa ku abuuran yihiin. Xisiihii sida daadka oo kale u rogmanayay ee uu u qabay curinta iyo tumista muyuusiga  waxay ahayd mid aan qarsoonayn oo la arki karayay. Laakiin awoodiisaa hibeed ee uu lahaa lagama faa’iidaysan.

Aan soo qaato sheeko dhab ahaan u dhacday oo tusaale u noqon karaysa jacaylkii waalida ahaa ee uu Cabdi u qaaday xirfada muyuusiga. Maadays fanaaniin uu ka mid ahaa Cabdi Bawbaw ay sideen ayaa laga dhigay masrax ku yaalay magaalada Djibuti. Markii barnaamijkii lafurayay ayaa  xidhiidhiyihii barnaamijku  makarafoonka ka sheegay in uu caawa dadwaynahay masraxan uga heesi doono heesaagii cabdi Bawbaw. Dabadeed aad bay u qaylyeen dad waynihii daawanayay barnaamijku iyaga oo leh na tus oo raagsanaya in ay arkaan fanaankii ay jeclaayeen ee cabdi. Way raagsadeen. Markii daawatadii aamusi waayeen ee ay u foodhyeen ayaa cabdi loo yeedhay. Isagoo sidii caadadda u ahayd sita guiter kiisii ayuu Masrixii soo istaagay . Inta uu cod-dheer iyo gacanta oo uu lulayo ku  wada salaamay dadwaynihii goobta joogay ayuu habeenkaa yidhi laba erey oo uu dadka ku tusaalaynayo sida uu ugu go’ay muyuusiga gaar ahaan aalada guiter ka. Habeen kaa wuxuu yidhi; hadii hebel  (isagoo magacdhabaya ragii fanaaniinta ahaa ee ka dambeeyay qaar kood)  heblaayo la boxo …. Oo hebelkaa kale heblaayo la baxo (sheekaystaan) oo kaa kale heblaayadaa kale la baxo (sheekaystaan ama isjecelyihiin ) Anigu kan (guitar) ayaan la baxaa  (sheekaysanaa ama isjecelnahay)! Ereyga la baxo waa erey ay reer Djibouti u isticmaalaan wiilka iyo gabadha wada haasaawa ee jacayl ka dhexeeyo.

Cabdi sidaas ayaa ka dhab ahayd sida uu wakhti iyo tamarba uu ugu bixin jiray fahanka aqoonta balaadhan ee muyuusiga si uu u hurumarin karo muyuusiga Soomaaliga ah. Si xoogan ayuu u aaminsanaa in hurumar balaadhan lagu sameeyo muyuusiga Soomaaliga ah. In muyuusiga Somaliga ah noqdo mid xiiso iyo soo jiidasho wayn  abuuri kara waxay ahayd aragti uu Cabdi isku qanciyay. Dhaliishaa Cabdi gama’a u diiday inta badan mabay dhaadanayn fanaaniinta Soomaalida gaar ahaan kuwa muyuusiga tuma. Bulshadii uu cabdi wakhtigaa ku dhexnoolaanaa waabay ka sii darnaayeen oo mabay fahansanayn garaadkooduna muu gaadhsiisnayn heerka garasho ee Cabdi iyo intii la aragti ahayd wakhtigaa. Isbadaladii la saadaalin karayay ee uu keeni karayay Cabdi waxaa isku gudbay oo hagaasiyay bulshadii oo la garan wayday amaba awood u yeelan kari wayday in ay arkaan waxa uu Cabdi arkayay ama u muuqday. Dhacdooyin badan oo u muuqan kara in ay cabdi iyo afkaartiisa niyad-jab ku keeni karaan ayaa ka hor yimid waagaa.

Bulshadii waagaa waa sanadihii bilowgii toddobaatanaadkiiye, waxay dhagtoodu la haysay kaliya in ay maqasho sidii hore ee loo heesi jiray ee ay ku soo ababeen.  Heesihii la jaadka ahaa heeskii Tufaaxaan tirsaday oo kale ayay dhadhan iyo damac gaar ah u lahaayeen. Si kale oo cusub waxay ku noqotay wax aanay liqi Karin. Cabdina sidii hore si ka duwan ayuu rabay in uu u dhigi karo fanka muyuusiga Soomaaliga ah. Wuxuu isku dayay in iyadoo awooda masraxa fanaanka heesaaga ah la sii horumarinayo in la heli karo iyana muyuusig hab casriyaysan loo tumay oo hab-dhac dhadhami  og leh ay maqli karaan dhagaystaha ama daawaduhu. Waa isbadal sal iyo baar ah oo ay tahay in uu ku dhaco masraxa goloofta noqday ee soomaalida. Kolkan Cabdi Bawbaw wuxuu si toos ah uga duulayay aragtidii odhanaysay goormaa la heli  doonaa hal fanaan heesaa ah oo Somali ah oo kalidii madadaalin kara kumanaan daawadayaal ah oo si shucuur macaan faneed leh u qancin kara. Waa riyo wali uu maantaddaa aynu joogno uu ku riyoonayo masraxa Somalidu. In la heli fanka noocaas ah  iyo in kalena waa gacan uurku jirta. Laakiin aniga walba qof ahaan iima muuqato sabab suuragalin karta mustaqbalka dhaw fanka noocan ah oo kale.

Ilyaas